Jaskra to choroba oczu, która może prowadzić do trwałej utraty wzroku, jeśli nie zostanie odpowiednio wcześnie zdiagnozowana i leczona. Jest to schorzenie podstępne, rozwijające się często bezobjawowo przez długi czas, co czyni je szczególnie niebezpiecznym. W tym artykule przedstawimy, jakie są objawy jaskry, jakie czynniki ją powodują oraz jakie metody leczenia są obecnie dostępne.

Czym jest jaskra?

Jaskra to grupa chorób oczu, które prowadzą do uszkodzenia nerwu wzrokowego. Ten kluczowy element układu wzrokowego odpowiada za przesyłanie informacji z siatkówki do mózgu. Uszkodzenie nerwu wzrokowego w przebiegu jaskry jest najczęściej spowodowane wzrostem ciśnienia wewnątrzgałkowego.

Wyróżnia się kilka typów jaskry, z których najczęstsze to:

• jaskra pierwotna otwartego kąta,
• jaskra zamkniętego kąta,
• jaskra wtórna, związana z innymi schorzeniami lub urazami,
• jaskra wrodzona, występująca u dzieci.

Objawy jaskry

W początkowej fazie choroby objawy jaskry są często niezauważalne. Właśnie dlatego jest ona nazywana „cichym złodziejem wzroku”. Do najczęstszych objawów, które mogą pojawić się w miarę rozwoju choroby, należą:

• stopniowe zawężanie pola widzenia, szczególnie w obszarze peryferyjnym,
• trudności w widzeniu po zmroku,
• uczucie zamglenia wzroku,
• ból oka lub głowy, szczególnie przy jaskrze zamkniętego kąta,
• widzenie tęczowych kół wokół źródeł światła,
• nagła utrata wzroku (rzadko, ale możliwa w przypadku ostrej jaskry).

Warto podkreślić, że objawy mogą różnić się w zależności od rodzaju jaskry. Na przykład jaskra zamkniętego kąta często objawia się nagłym i silnym bólem oka, podczas gdy jaskra otwartego kąta rozwija się wolniej i bez wyraźnych objawów bólowych.

Jakie są przyczyny jaskry?

Jaskra jest chorobą wieloczynnikową, co oznacza, że może być spowodowana przez różne czynniki. Do najczęstszych należą:

• Wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego – najważniejszy czynnik ryzyka. Dochodzi do niego, gdy odpływ cieczy wodnistej z oka zostaje zablokowany, co prowadzi do gromadzenia się płynu i wzrostu ciśnienia.
• Genetyka – predyspozycje genetyczne mogą odgrywać istotną rolę w rozwoju jaskry, zwłaszcza w przypadkach rodzinnej historii tej choroby.
• Wiek – ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem, szczególnie po 40. roku życia.
• Choroby ogólnoustrojowe – cukrzyca, nadciśnienie tętnicze oraz inne schorzenia naczyniowe mogą zwiększać ryzyko wystąpienia jaskry.
• Urazy oka – urazy mogą prowadzić do wtórnej jaskry, nawet po kilku latach od zdarzenia.

Wczesne wykrycie jaskry jest kluczowe dla zapobiegania utracie wzroku. Regularne badania kontrolne u okulisty są niezbędne, zwłaszcza jeśli pacjent znajduje się w grupie ryzyka.

Leczenie jaskry

Leczenie jaskry ma na celu obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego i zapobieganie dalszemu uszkodzeniu nerwu wzrokowego. 

Istnieje kilka metod leczenia:

1. Leki – najczęściej stosuje się krople do oczu, które pomagają zmniejszyć ciśnienie wewnątrzgałkowe poprzez zmniejszenie produkcji cieczy wodnistej lub poprawę jej odpływu.
2. Laseroterapia – techniki takie jak trabekuloplastyka laserowa (dla jaskry otwartego kąta) lub irydotomia laserowa (dla jaskry zamkniętego kąta) mogą być skuteczne w poprawie odpływu cieczy wodnistej.
3. Chirurgia – w przypadkach, gdy inne metody zawodzą, można wykonać operację, na przykład trabekulektomię, która tworzy nowe drogi odpływu płynu z oka.
4. Mikrochirurgia – coraz bardziej popularne są nowoczesne metody, takie jak wszczepianie implantów wspomagających odpływ cieczy.

Jak zapobiegać jaskrze?

Choć nie zawsze można zapobiec jaskrze, istnieją działania, które mogą zmniejszyć ryzyko jej rozwoju:

• regularne wizyty u okulisty, szczególnie po 40. roku życia,
• unikanie stresu i dbanie o zdrowie ogólne, w tym kontrolę ciśnienia krwi i poziomu cukru.

Wczesna diagnostyka i odpowiednie leczenie są kluczem do zatrzymania postępu jaskry i zachowania dobrego wzroku przez długie lata.