Zdrowie prostaty to temat, o którym wielu mężczyzn nie myśli na co dzień, jednak regularna profilaktyka może zapobiec poważnym problemom zdrowotnym. Jednym z najważniejszych narzędzi diagnostycznych w tym obszarze jest badanie PSA, czyli oznaczenie poziomu antygenu swoistego dla prostaty. W poniższym artykule wyjaśnimy, na czym polega to badanie i kiedy warto je wykonać.

Czym jest PSA?

PSA (ang. prostate-specific antigen) to białko wytwarzane przez komórki prostaty. Jego zadaniem jest rozrzedzanie nasienia, co ułatwia plemnikom przemieszczanie się w drogach rodnych. Niewielkie ilości PSA przenikają również do krwiobiegu, dlatego ich stężenie można zmierzyć za pomocą prostego badania krwi.

Normy PSA (swoistego antygenu prostaty) różnią się w zależności od wieku pacjenta:

• Poniżej 40 roku życia: do 1,4 ng/ml
• 40-49 lat: do 2,0 ng/ml
• 50-59 lat: do 3,1 ng/ml
• 60-69 lat: do 4,1 ng/ml
• Powyżej 70 roku życia: do 4,4 ng/ml

Jak wygląda badanie PSA?

Badanie PSA polega na pobraniu próbki krwi, zazwyczaj z żyły łokciowej. Jest to szybki i prosty proces, który nie wymaga hospitalizacji ani długiego przygotowania.

Jak przygotować się do badania?

• Unikaj aktywności fizycznej, szczególnie jazdy na rowerze, na 24 godziny przed badaniem.
• Powstrzymaj się od stosunków płciowych przez co najmniej dwa dni przed wizytą.
• Zgłoś lekarzowi wszystkie przyjmowane leki, ponieważ niektóre mogą wpływać na wynik badania.

Badanie PSA jest bezbolesne, a wynik można otrzymać już po kilku dniach.

Wskazania do wykonania badania PSA

Badanie PSA zaleca się szczególnie mężczyznom po 50. roku życia, nawet jeśli nie występują u nich żadne objawy. W przypadku osób obciążonych rodzinnie ryzykiem raka prostaty (np. jeśli ojciec lub brat chorowali na ten nowotwór), warto rozpocząć badania już po 40. roku życia.

Do wskazań należą także objawy mogące świadczyć o problemach z prostatą, takie jak:

• trudności w oddawaniu moczu,
• częste wizyty w toalecie, zwłaszcza w nocy,
• uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza,
• ból w okolicy miednicy lub krocza.

Regularne badania PSA są kluczowe dla wczesnej diagnostyki i monitorowania stanu zdrowia prostaty.

Kiedy i jak często wykonywać badanie PSA?

Zalecenia dotyczące częstotliwości badań PSA różnią się w zależności od wieku i indywidualnych czynników ryzyka:

• Mężczyźni bez objawów i czynników ryzyka powinni wykonać pierwsze badanie około 50. roku życia i powtarzać je co 1–2 lata.
• Osoby z obciążeniami rodzinnymi lub objawami powinny rozpocząć diagnostykę wcześniej i konsultować się z lekarzem co rok.

Nie należy jednak samodzielnie decydować o częstotliwości badań – najlepsze zalecenia uzyskamy podczas wizyty u urologa.

Co może oznaczać podwyższony poziom PSA?

Podwyższony poziom PSA nie zawsze oznacza raka prostaty. Może być również związany z:

• łagodnym przerostem prostaty (BPH): naturalnym powiększeniem prostaty, które pojawia się u wielu mężczyzn z wiekiem,
• zapaleniem prostaty: infekcje lub stany zapalne mogą powodować tymczasowy wzrost PSA,
• urazami lub zabiegami medycznymi: biopsja prostaty, cewnikowanie lub intensywna aktywność fizyczna mogą wpływać na wyniki.

Jednak znacząco podwyższony poziom PSA powinien skłonić do dalszej diagnostyki, np. badania per rectum, rezonansu magnetycznego lub biopsji prostaty, aby wykluczyć obecność nowotworu.

Nie odkładaj zdrowia na później

Dbając o zdrowie prostaty, mężczyźni zyskują większą kontrolę nad swoim życiem i przyszłością. Badanie PSA jest proste, szybkie, bezpieczne i pozwala wykryć potencjalne problemy na wczesnym etapie.

Regularna profilaktyka, zdrowy styl życia i otwarta rozmowa z lekarzem to kluczowe elementy, które pozwalają zachować zdrowie na długie lata.