Grypa – przyczyny, objawy, leczenie, zapobieganie
Grypa jest ostrą i często występującą chorobą pochodzenia wirusowego. Charakteryzuje ją duża zaraźliwość i duże ryzyko powikłań. Na grypę chorujemy często, ale nie powinniśmy jej bagatelizować, nieleczona może być bardzo niebezpieczna. Najczęstsze powikłania grypy to: zapalenie płuc, angina paciorkowcowa, zapalenie ucha środkowego. Rzadko występują: zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu i inne powikłania neurologiczne, zapalenie mięśni, zapalenie mięśnia sercowego i zapalenie osierdzia.
Jak atakuje grypa?
Źródłem zakażenia grypą jest chora osoba. Ponieważ choroba rozprzestrzenia się drogą kropelkową, wystarczy krótki kontakt z osobą zarażoną lub przebywanie w pomieszczeniu gdzie chory kaszle i kicha. Zarazić można się również przez kontakt z przedmiotami takimi jak: klamki, poręcze, uchwyty w miejscach publicznych i środkach komunikacji miejskiej.
Kto jest najbardziej narażony na zachorowanie?
Wyodrębniono czynniki ryzyka, których obecność może warunkować ciężki przebieg choroby i występowanie powikłań. Są to m.in. wiek powyżej 65 lat lub poniżej 5 lat (zwłaszcza do 12. miesiąca życia), ciąża (szczególnie II i II trymestr) oraz niektóre przewlekłe choroby (astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc, choroby układu krążenia, choroby nerek itp.). Grypa szybko i łatwo rozprzestrzenia się w dużych skupiskach dziecięcych takich jak: żłobki, przedszkola, internaty, obozy i kolonie.
Jak rozpoznać grypę?
Grypa charakteryzuje się najczęściej nagłym wystąpieniem szeregu nieswoistych (czyli nieprzypisanych wyłącznie infekcjom grypowym) objawów. Najczęstsze z nich to: wysoka gorączka, dreszcze, bóle mięśni, bóle głowy, uczucie rozbicia i osłabienia, złego ogólnego samopoczucia. Może im towarzyszyć suchy kaszel, ból gardła i katar (zwykle o niedużym nasileniu). U niemowląt i małych dzieci, grypie może towarzyszyć apatia, brak apatytu, zaburzenia oddychania, związane z nieżytem nosa oraz objawy żołądkowo-jelitowe, takie jak: bóle brzucha, nudności, biegunka czy wymioty.
Jak radzić sobie z grypą?
W przypadku grypy przebiegającej w sposób niepowikłany, lekarze zalecają leczenie objawowe. Najczęstsze zalecenia dla pacjenta to konieczność wypoczynku i pozostania w domu (także ze względów epidemiologicznych), stosowanie leków przeciwgorączkowych, przeciwbólowych i przeciwkaszlowych. Należy też pić dużo płynów, to ważne by zapobiegać odwodnieniu, zwłaszcza podczas wysokiej gorączki, ale nawadnianie pomaga także w pozbywaniu się wydzieliny z dróg oddechowych.
Jak zapobiegać grypie?
Podstawową metodą profilaktyki są szczepienia ochronne przeciw grypie. Według aktualnego Programu Szczepień Ochronnych są one zalecane między innymi osobom po przeszczepach narządów, przewlekle chorym dorosłym i dzieciom (od 6. miesiąca życia), osobom w stanach obniżonej odporności oraz kobietom w ciąży (jeśli to możliwe nie w pierwszym trymestrze) lub planującym ciążę. Natomiast ze wskazań epidemiologicznych są one zalecane również osobom zdrowym, ze względu na przebywanie w zbiorowiskach lub narażenie zawodowe (personel medyczny, funkcjonariusze publiczni), osobom starszym (powyżej 50. roku życia). Ze względu na dużą zmienność wirusa grypy szczepienie należy powtarzać co roku, przed kolejnym sezonem zachorowań.
Należy pamiętać, że do szczepienia kwalifikuje lekarz, który na podstawie wstępnego badania i wywiadu zdecyduje, czy możemy poddać się szczepieniu czy nie. To ważne, ponieważ nie należy się szczepić, jeśli na przykład nie jesteśmy w pełni zdrowi lub mamy uczulenie na któryś ze składników szczepionki. Konsultacja z lekarzem jest szczególnie wskazana w przypadku kobiet w ciąży, jeśli będą chciały skorzystać ze szczepienia przeciwko grypie.
Kiedy i jak się zaszczepić?
Najlepszym sposobem uniknięcia zarażenia wirusem grypy jest zastosowanie szczepionki, która zawiera antygeny różnych szczepów wirusa grypy. Szczepionka może być podawana przez cały sezon występowania grypy, najlepiej jednak szczepić się na początku sezonu epidemiologicznego, czyli w okresie od początku września do połowy listopada. U dzieci do lat 9, szczepionych po raz pierwszy, konieczne jest podanie dwóch dawek szczepionki, dlatego dobrze, aby szczepienie było rozpoczęte na początku września. W wyjątkowych sytuacjach, gdy stwierdzona jest większa niż zwykle zachorowalność na grypę w populacji, wskazane jest także późniejsze stosowanie szczepień.
Profilaktyka przez higienę.
Poza szczepieniami w ramach profilaktyki zaleca się środki higieny osobistej. Ważne jest częste i dokładne mycie rąk, używanie maseczek na twarz w sytuacji bliskiego kontaktu z chorym, zasłanianie nosa i ust podczas kaszlu i kichania, unikanie zbiorowisk w sezonie epidemicznym grypy oraz częste wietrzenie pomieszczeń.
Podsumowując, najlepiej grypie zapobiegać. Jednak, jeżeli objawy już wystąpią, nie należy ich lekceważyć. Warto pozostać w domu, nie narażając tym samym na zachorowanie innych, trzeba zastosować leczenie objawowe, a w razie potrzeby niezwłocznie udać się do lekarza.
